Erkekte yardımcı üreme organı olarak görev yapan prostat, yaklaşık olarak bir kestane büyüklüğünde ve her erkekte var olan bir salgı bezidir. Prostat sadece erkeklerde bulunur ve idrar kesesi çıkışında idrar kanalını çepeçevre sarar. Prostat orgazm esnasında meni için gerekli sıvıyı salgılar. Meni içeriğini enfeksiyonlara karşı koruma görevini üstlenir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) nedir?
Prostatın iyi huylu büyümesi (Benign prostat hiperplazisi=BPH) yaşı ilerleyen erkeklerde idrar yapma ile ilgili şikayetlere neden olan bir hastalık durumudur. Hücre sayısında artışın gözlemlenmesi, epitelyal ve stromal hücrelerin çoğalmasıyla da programlanmış hücre ölümünün bozulması sonucu oluşan hücresel birikim ile meydana gelir. Eski bilgilerin aksine bugün alt üriner sistem semptomlarının büyümüş prostatın üretral direnci arttırmasına bağlı olduğunu düşünmek yetersizdir. Yaşlanmaya bağlı idrar torbası kasının fonksiyonunun eş zamanlı olarak bozulması da alt üriner sistem semptomlarının oluşmasında önemli bir diğer etkendir. Sıklıkla yaşlanma süreciyle birlikte erkeklerin hemen hepsinde prostat büyümesi görülebilen bir patolojidir.
Resim: İdrar torbası çıkışını saran ve büyümüş prostat dokusu.
İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Hastalarda Hangi Şikayetlere Neden Olur?
Yaşlı erkeklerin büyük bölümünde yaşam şeklini ve kalitesini etkileyecek şekilde sorunlara neden olan BPH, öncelikle hastayı rahatsız eden işeme şikayetleri ile kendini göstermektedir. Hastalar sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, acil idrar hissi, değişik tipte idrar kaçırma (tuvalete yetişememe veya sürekli damlama tarzında), idrara başlarken bekleme ve zorlanma, yavaş idrar akışı, kesik kesik işeme, idrarı tam boşaltamama hissi, idrar sonunda damlama, yada hiç idrar yapamama şikayetleri ile doktora başvurabilmektedirler.
İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Tanısı Nasıl Koyulur?
Hastanın Detaylı Hikayesi Alt üriner sistem semptomları ile başvuran hastaya mutlaka sorulması gereken konular hematüri, üriner sistem enfeksiyonları, diyabet, sinir sistemi hastalıkları (Parkinson, felç), üretra darlığı, idrar retansiyonu ve semptom ların soğukla alevlenmesidir. Ayrıca hastanın kullandığı ilaçlar (mesane kontraktilitesini bozan (antikolinerjikler) ya da idrar akım direncini arttıran (alfa sempatomimetikler) ilaçlar alıp almadığı ) detaylı olarak sorgulanmalıdır.
Fizik Muayene
Parmakla rektal muayene ve nörolojik muayene prostata ya da rektuma ait bir kanseri saptamak, anal sifinkter tonusunu incelemek ve semptomlara sebep olabilecek herhangi bir nörolojik problemi ekarte etmek için yapılmalıdır.
Tam İdrar Tahlili
Hematüri ve üriner sistem enfeksiyonunu ekarte etmek ve şikayetlerin BPH dışı sebeplerini belirlemek için yapılır.
Serum Kreatinin Seviyesi
BPH hastalarında rutin kreatinin ölçümünün yeri olmamasına karşın yüksek kreatinin değerleri üst üriner sistem değerlendirilmesi amaçlı kullanılır.
Serum PSA Değeri
İyi huylu ve kötü huylu (prostat kanseri) ayrımının yapılmasında kullanılan kan tahlilidir. 50 yaş üzeri her erkek rutin bir şekilde yılda 1 kez PSA kontrolü yaptırmalıdır.
İşeme Hızı Ölçümü (Üroflovmetri) İdrar akım hızı ölçümü, alt üriner sistem semptomlarını araştırmak için kullanılan tek ve en iyi tanısal yöntemdir. Üriner Ultrason Görüntülemesi
Alt üriner sistem semptomları olan hastalarda hematüri , üriner sistem enfeksiyonu , renal yetmezlik , üriner sistem taş hastalığı hikayesi ve üriner sistem cerrahi hikayesi varsa mutlaka üriner sistem görüntülenmesi yapılmalıdır. Cerrahi yönteme karar vermede ultrasonografide saptanan prostat boyutu önemli bir belirleyici kriterdir.
BPH Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
BPH tedavisinde cerrahi tedaviye nazaran daha az ve hafif yan etki potansiyeli ve cerrahi tedaviye yakın sonuçlar vermesi nedeniyle ilk tedavi seçeneği medikal tedavi olmalıdır.
Prostat hacminde ortalama %30 azalma yaparak semptomlarda iyileşme sağlar. Bu hacim azalması 50 gramın üzerindeki prostatlarda daha belirgindir. Ancak etkinliğin oluşması için zaman alması ve cinsel fonksiyon kaybına neden olabilmesi şikayetleri yoğun olan ve cinsel aktif hastalarda problemlere neden olabilmektedir.
Alfa adrenerjik bloker (prostat düz kaslarında gevşemeye sebeb olur) + 5α redüktaz inhibitörlerinin (prostat dokusunu % 30 küçültür) birlikte kullanımıdır. Alfa adrenerjik blokerler; alt üriner sistem semptomlarını azaltmakta, semptomatik BPH’da idrar akım hızını artırmaktadır, uzun dönemde idrar retansiyonu ve cerrahi girişim riskini azaltmamaktadır. 5α reduktaz inhibitörleri ise prostat hacmini azaltmakta, pik idrar akım hızını artırmakta, semptomları düzeltmekte, akut idrar retansiyonu ve cerrahi girişim riskini azaltmaktadır.
Fitoterapi [Serenoa Repens (Saw Palmetto)]
Bitki özlerinin BPH tedavisinde kullanılmasıdır. Etki mekanizmaları tam olarak belli değildir.
B) BPH Tedavisinde Cerrahi Tedavi Alternatifleri
Cerrahi tedavide transüretral prostat rezeksiyonu (TURP), transüretral prostat insizyonu (TUIP) ve açık prostatektomi klasik (eski) tedavi seçenekleridir. Transüretral prostat buharlaştırılması (TUVP), lazer prostatektomiler (HoLEP, HoLAP, KTP-PVP) de klasik yöntemlerin yerini alan yeni tedavi alternatifleridir.
Transüretral Prostat Rezeksiyonu TURP ( monopolar enerji, bipolar enerji ve plazmakinetik enerji ile yapılır.)
Günümüzde uygun boyuttaki (<90 gram) BPH tedavisinde en sık uygulanan cerrahi girişimdir. Obstrüktif BPH’nin cerrahi tedavisinde altın standart yöntem olarak kabul edilir. Klasik Monopolar TURP ameliyatında elektrik akımının hastanın vücudunun tamamını dolaşması en önemli dezavantajı olup, idrar kaçırma ve cinsel fonksiyon bozukluğunun daha sık görülmesine neden olabilmektedir. Kanama daha fazla olmakta, sonda daha uzun kalmaktadır. Bipolar ve Plazmakinetik TURP ameliyatlarında bu olumsuzluklar daha az bulunmaktadır.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Tedavisinde Klasik (Monopolar) TURP Ameliyatı Videosu:
Transüretral Prostat Buharlaştırılması (TUVP)
Kamera görüntüsü altında yüksek yoğunluklu enerji (Bipolar, Plazmakinetik, Lazer Enerjisi) ile prostatın buharlaştırılması ve kurutulması işlemidir. Kanamanın oldukça az olması ve sondanın kısa sürede çıkarılması klasik yöntemlere karşı en önemli avantajlarıdır. Klasik TURP cerrahisine göre açık prostatektomi gerektiren (>100 gramlık) prostat büyümelerinde dahi hastaların açık cerrahiye gerek kalmaksızın kapalı şekilde tedavi edilmesini sağlaması da bir diğer önemli üstünlüğüdür. Ayrıca komplikasyon (İDRAR KAÇIRMA ve CİNSEL FONKSİYONDA BOZULMA) sıklığı da oldukça düşük bir yöntem olması nedeniyle günümüzde klasik prostat ameliyatlarına göre daha sık kullanılmakta olan ve onların yerini almış bir cerrahi tedavi yöntemidir. Cerrahi ekipman ve deneyim gerektirmesi nedeniyle her klinikte uygulanamamaktadır. Ancak lazer prostat cerrahisine göre maliyetinin düşük olması önemli bir avantajıdır. Prostat Buharlaştırma ameliyatı her hasta gurubu ve her boyuttaki prostat büyümesinde güvenle ve başarıyla uygulanabilen bir yöntem olması nedeniyle neredeyse her hasta için önerilebilecek bir yöntem olarak deneyimli ellerde sıklıkla tercih edilmektedir. Biz de kliniğimizde her boyuttaki prostat büyümesi hastalarımıza ilk tercih olarak Prostat Buharlaştırma Ameliyatını önermekteyiz.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Tedavisinde PROSTAT BUHARLAŞTIRMA Ameliyatı Videosu:
Transüretral Prostat İnsizyonu TUİP
Collings bıçağı ile her iki üreter orifisinin hemen distalinden başlayan, mesane boynunda saat 5 ve 7 hizasından geçerek verumontanuma kadar uzanan iki inzisyon yapılır. İnsizyon kapsüle kadar derinleştirilmelidir. Genç ve prostatı 30 gramdan küçük, orta lobu büyük olmayan olgularda morbiditesi (özellikle retrograd ejakulasyon) düşük olduğu için TURP’a alternatif olabilir. Semptomları gidermede ve idrar akım hızını düzeltmede TURP ile benzerlik göstermektedir.
Açık Prostatektomi
Geleneksel olarak obstrüksiyon yapan 100 gramın üzerindeki büyük prostatların tedavisinde TURP’a karşı, açık prostatektomi uygun tedavi seçeneğidir. Büyük orta lob, mesane taş(lar)ı ve divertikül gibi aynı anda tedavi gerektiren patolojilerin varlığında da açık prostatektomi endikasyonu vardır. Ancak Prostat Buharlaştırma Ameliyatı sayesinde günümüzde artık açık prostat ameliyatı oldukça nadir uygulanır hale gelmiştir. Çünkü yan etki sıklığının fazla olması, hastalarının iyileşme süresinin uzun olması gibi dezavantajları vardır.
Son 15–20 yıl içinde TURP ve açık prostatektomiye alternatif olarak BPH’nin lazer ile tedavisinde hızlı gelişmeler olmuştur. BPH’ye bağlı AÜSS’nin daha etkin ve minimal invaziv tedavisinde prostatın fotoselektif buharlaştırılmasını (PVP) sağlayan ‘‘GreenLight PV’’KTP (potassium-titanyl-phosphate) lazer ve çok yakında ‘‘GreenLight High Performance System (HPS)’’ LBO (lithium triborate) lazer sistemler devreye sokulmuştur. Lazer prostatektomiler neodymium:yttrium-aluminiumgarnet (Nd:YAG) ve diod lazerler gibi koagulatif,holmium:YAG (Ho:YAG) ve thulium:YAG (Tm:YAG) gibi kesici, Nd:YAG, Ho:YAG, diod, KTP ve lithium triborate (LBO) gibi buharlaştırıcı lazerler ile yapılabilir. Minimal invaziv lazer prostatektomilerin geliştirilme nedeni daha az yan etki ile TURP veya açık prostatektomi etkinliğinde sonuçlar elde etmektir. İlk önce Nd:YAGlazer ile prostatın vizüel lazer ablazyonu (VLAP) gerçekleştirilmiştir .Daha sonra 1998 de Green Light lazer PVP cihazı üretilerek TURP’a alternatif olabileceği gösterilmiştir. Cihazın gücü 80 ve daha sonra 120W’a çıkartılarak etkinliği artırılmıştır. Büyük boyutlu prostatlarda da HOLEP yöntemi açık prostatektomiye alternatif olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ancak maliyetin yüksek olması önemli bir dezavantajıdır. Prostat dokusu açık prostat ameliyatındakine benzer şekilde kapsülden lazerle sıyrılarak çıkarılmaktadır. Burada cerrahi deneyim yetersiz olursa buradaki yapıların zarar görmesine bağlı idrar kaçırma ve cinsel fonksiyon bozukluğu görülebilme riski yüksek olmaktadır.
İyi Huylu Prostat Büyümesi Tedavisinde Greenlight Lazer ile Kapalı Prostat Ameliyatı:
İyi Huylu Prostat Büyümesi Tedavisinde HOLEP Yöntemiyle (Holmium Lazerle) Kapalı Prostat Ameliyatı:
AMELİYAT VİDEOSU:
Ameliyat Animasyon Videosu:
Sonuç itibariyle; Hastalar idrar kaçırma, iktidarsızlık, kanamalar gibi çevreden yada internetten duydukları olumsuzluklar nedeniyle ya tedaviden kaçınmakta yada en kansız en yeni yöntem, idrar kaçırma ve iktidarsızlık yapmaz olarak tanıtılan tedavilere yönelmektedir. Her prostat hastalığına iyi gelecek tek bir ilaç ya da ameliyat yöntemi yoktur. Prostat büyümesi olmasına rağmen şikayetleri az olan hastalarda sadece takip ya da ilaçlarla tedavi etmek mümkün iken, prostatı küçük ancak şikayetleri çok fazla olan hastalarda ameliyat gerekebilmektedir. Her ne kadar Prostat Buharlaştırma Ameliyatı her hasta grubunda ve her boyuttaki prostat büyümesinde güvenle ve başarılı bir şekilde uygulanan bir tedavi yöntemi olsa da; tedavi yönteminin seçiminde herkese uyan tek bir mükemmel yöntem diye bir kural yoktur. Kanama riski fazla, kalp hastalığı gibi riskli hastalarda plazma kinetik veya Bipolar sistem TURP, greenlight lazer gibi yöntemler başarılı ve güvenli olabilirken, çok büyük prostatlarda ise HOLEP yöntemi daha başarılı ve güvenli olabilmektedir. Ancak tekrar belirtmek isterim ki, Prostat Buharlaştırma ameliyatı her hasta gurubu ve her boyuttaki prostat büyümesinde güvenle ve başarıyla uygulanabilen bir yöntem olması nedeniyle neredeyse her hasta için önerilebilecek bir yöntem olarak deneyimli ellerde sıklıkla tercih edilmektedir. Bitkisel tedaviler, organik olduğu iddia edilen ürünler, fazla miktarda kabak çekirdeği , brokoli veya domates yenmesi bazen faydadan çok zarar verebilmektedir. Bu yüzden öncelikle şikayetlerin derecesi, prostat kanseri riski olup olmadığı, üroloji uzmanı tarafından değerlendirilip, ayrıntılı muayene ve tetkik yapılmalıdır. Daha sonra tedavi gerekiyorsa tedavinin ayrıntıları ve alternatifleri hasta ile tartışılarak KİŞİYE ÖZEL PROSTAT TEDAVİSİ planlanmalıdır.
